2. Kijk naar het volledige plaatje

  • Afdrukken
Gegevens
Gemaakt op vrijdag 11 mei 2018 13:39
Laatst bijgewerkt op donderdag 01 november 2018 17:28
Gepubliceerd op vrijdag 11 mei 2018 13:39
Hits: 12419
Donut Economie, " Zeven overwegingen voor economen van de 21e eeuw,
Kate Raworth, Random House Business Books, London, (2017) ".

Hoe krijg je grip op je leven? Hoe snap je dat het in de samenleving gaat zoals het gaat? Is een samenleving te sturen?
Raworth zet in dit hoofdstuk uiteen, dat economen lang zijn uitgegaan, van een bepaald model dat volgens hen een antwoord geeft op, hoe je ervoor kunt zorgen, dat mensen welvarender worden, hun welzijn verbetert en ook de wereld om ons heen mooier wordt.
Dat economen - lees ook mensen - geneigd zijn, uit te gaan van een bepaald model om dingen te begrijpen, heeft te maken met wat in de sociale psychologie, selectieve waarneming wordt genoemd.
Volgens Raworth, moet je je niet laten verleiden tot slechts een visie. Een dergelijke benadering te beperkt. Je moet proberen te komen tot een visie die meer invalshoeken heeft dan een puur economische visie. Je zou dit een totaal visie kunnen noemen of een holistische visie. Zij noemt een aantal bepalende en sturende gebieden die allen invloed hebben op de welvaart. het welzijn, de samenleving en de wereld om ons heen. Deze gebieden komen in dit hoofdstuk aan de orde. De economische visie of de markteconomie, is hier slechts een van.

Van een onafhankelijke markt- naar een ingebedde economie:

Na WOII was er behoefte aan herstel van de economie. De econoom Samuelson maakte daarom in zijn standaardwerk “Economics”, een globale schets die bedoeld was te illustreren hoe inkomen circuleert in de economie. Het zogenaamde circulaire stroomdiagram. Samuelsons schets werd al snel gebruikt om de economie zelf te illustreren. Dit ondanks dat Samuelson in zijn circulaire stroomdiagram, geen rekening houdt met de energie, grondstoffen en samenleving die nodig zijn om dit model te laten draaien.
Aan het model van Samuelson werden later door neoliberale economen zoals Friedrich Hayek en Milton Friedman andere betekenissen toegedicht, stelt Raworth. Betekenissen die een grote invloed kregen op de verwachtingen. het denken en gedrag van werknemer, werkgevers, consumenten en producenten in de samenleving. Raworth maakt hier een vergelijking met de toneelschrijver William Shakespeare. Deze schreef oorspronkelijk voor al zijn acteurs een rol zonder aanwijzingen over het karakter van deze rol en zonder aanwijzingen over de rol en karakter van de tegenspelers. Latere uitgevers van de stukken van Shakespeare zijn echter elke rol een karakter gaan toedichten, zodat er vanaf het begin van het toneelstuk zowel bij de acteurs als bij het publiek een verwachtingspatroon ontstond.
Wat zijn nu de betekenissen, die de neoliberale economen Hayek en Friedman aan het circulaire stroomdiagram hebben gegeven?

de neoliberale economie

Volgens de neoliberale economen, Friedrich Hayek en Milton Friedman, werkt de economie als volgt:


De markt is efficiënt in het voorzien van alle banen en goederen die men wil en is de oplossing voor alle problemen. De markt mag daarom zijn eigen gang gaan.

Het zakenleven of bedrijfsleven dient ongebreideld zijn gang te kunnen gaan en heeft geen inmenging of controle nodig. Het doel van een bedrijf is productie en winstmaximalisatie.

De financiële markten kunnen niet falen. De banken investeren de spaartegoeden op een verantwoordelijke manier. De rentestand weerspiegelt alle noodzakelijke informatie die financiële instellingen nodig hebben om aanpassingen te doen.

Handel wordt gezien als een win win situatie waarbij niet alleen de sterkere gebaat is maar ook de zwakkere. Open daarom de grenzen en schaf protectionisme en handelsbarrières af.

de overheid of staat wordt beschouwd als incompetent en dient zich niet met de gang van zaken zoals vrijhandel en bedrijfsleven te bemoeien.
Behalve voor het bewaken van de grenzen en verdedigen van het land, zien de neoliberalen weinig functies voor de overheid.

Openbare voorzieningen en nutsbedrijven zoals energiebedrijven, waterleidingbedrijven, ziekenhuizen, woningbouwcorporaties, , ziekenfondsen, post en telefoon dienen te worden gecommercialiseerd.

De aarde wordt gezien als een onuitputtelijke bron. Het verbruiken van grondstoffen zoals olie tot de laatste druppel en koper tot het laatste erts, levert geen problemen op omdat de vrije markt te zijner tijd zorgt voor vervanging.

Vakbonden zijn hinderlijk en vertragend voor de markteconomie. Liever zonder dan met vakbonden. Macht en uitvoerende macht wordt als irrelevant gezien. De enige macht waar men beducht voor moet zijn is de macht van een monopolie.

Het bestieren van een gezin en huishouden dient aan de vrouwen overgelaten te worden en voorziet in arbeidskrachten.

Het bestaan van de samenleving of maatschappij wordt door het neoliberalisme ontkend. Er zijn individuen, vrouwen, mannen en gezinnen die met het bedrijfsleven een verbinding vormen.

Het gevolg hiervan is geweest dat er een wereldwijd geloof en vertrouwen ontstond in de vrije markteconomie, handel en kapitalisme.

Was de Neoliberale economie goed voor alle mensen?

Echter in 2008 bleek dat financiële markten niet onfeilbaar zijn. Velen verloren hun werk inkomen en woning. Grote banken en hele landen bevonden zich aan de rand van de afgrond.
De industrie in het westen was inmiddels ontmanteld en het werk naar lagelonenlanden gegaan. De regeringen, overheden, vakbonden en sociale vangnetten, gemeenschappelijke voorzieningen bleken tandeloos gemaakt. Bijna de helft van de gezinnen in de westerse samenleving bestaat uit gebroken gezinnen, Het aantal individuen dat solitair woont en het alleen moet redden is groter dan ooit, het aantal gezinnen en individuen dat leeft in schulden en in armoede is groter dan ooit, het aantal daklozen is catastrofaal gestegen. Er is een enorme vluchtelingencrisis. De zorginstellingen zijn ontmanteld. Zieken zijn naar huis gestuurd. Thuiszorgers verloren massaal hun baan Uitkering worden al tientallen jaren niet meer aangepast aan prijsstijgingen. De sociale cohesie is lager dan ooit. Vele miljoenen mensen die steun van de gemeenschappelijke voorzieningen, hard nodig hebben, zijn aan hun lot overgelaten.

Ook in het politieke spectrum is er sprake van een grote fragmentatie. De christelijke zuilen en sociaal democratische zuilen, zijn geen zuilen meer te noemen. Dit heeft als gevolg gehad dat er nieuwe politieke stromingen zijn ontstaan met een lage organisatiegraad. De bereidheid om te stemmen en politiek mee te denken, is veranderd in wantrouwen en onverschilligheid.

De meerderheid van de mensen in de de westerse landen, die nog werk en inkomen hebben is sterk gedaald. Voor zover deze groep die nog niet gemangeld is door het kapitalisme, stemmen deze niet meer sociaal maar massaal liberaal.

Kortom je kunt stellen dat het Neoliberalisme de wereld bijna naar de knoppen heeft geholpen.

Volgens Raworth moeten wij streven naar het model van de ingebedde economie. Zie hieronder:

Hoe creëren we een gezonde duurzame balans?

Aarde: de aarde geeft leven. Dus respecteer haar grenzen
Sinds de eerste economen hun modellen voor de groei van het bnp of bruto nationaal product. opstelden, is de totale productie van de mensheid, 300 keer zo groot geworden. Er is bezorgdheid dat de aarde niet meer kan voorzien in de benodigde energie en grondstoffen wanneer de productie verder groeit. Door de productie zijn de broeikasgassen dermate toegenomen dat er een toenemende bezorgdheid is dat levensbronnen van de aarde ernstig beschadigd zullen worden. De economie zal dus aangepast moeten worden.

Samenleven is de basis voor alles - dus koester de verbindingen
Toen Margaret Thatcher verklaarde dat een samenleving eenvoudigweg niet bestaat waren velen verbijsterd. De samenleving bestaat uit talloze wederkerige relationele netwerken die zorgen voor samenwerking, regels, normen en samenhang. Netwerken die voorzien in de behoefte van de deelnemers aan veiligheid, ontspanning en het gevoel erbij te horen. Het is duidelijk dat de economie afhankelijk is van het onderling vertrouwen dat deze netwerken tot stand brengen. de politicoloog Robert Putman stelt: sociaal kapitaal maakt ons slimmer, gezonder, rijker en beter in staat tot het besturen van een rechtvaardige en stabiele democratie".
Het is daarom duidelijk dat de veerkracht van een economie afhankelijk is van vertrouwen, normen, het besef van wederkerigheid en gemeenschapszin.
Het is echter ook duidelijk dat de economie omgekeerd in staat is verbanden op te bouwen en af te breken, Economie kan de gemeenschapszin eroderen en is van invloed op de verdeling van welvaart.

De economie is divers dus ondersteun alle systemen
Economische modellen zijn gericht op markteconomie. Daarbinnen wordt het individu gezien als consument, arbeider en bezitter van geld. Echter een individu is veel meer dan dat. Men is vrouw, man, kind, lid van een gezin en medeburger. Men draagt bij aan gemeenschappelijke dingen, zoals belasting, zorgverzekering, onderwijs, zorg, veiligheid, een vereniging, vakbond, een politieke partij en infrastructuur. Een individu kiest nieuwe overheden.
Wanneer je een individu uitsluitend ziet als nuttig voor de markteconomie, houdt je er onvoldoende rekening mee dat een individu veel meer bijdraagt en dat de markteconomie afhankelijk is van de gezinnen, de gemeenschapsvoorzieningen en de overheden. Wanneer je wil dat het goed gaat met de markteconomie, moet het ook goed gaan met het individu, de gezinnen, de gemeenschapsvoorzieningen en de overheid.

Het thuisfront is de kern dus waardeer haar bijdrage
In de economische modellen houdt men zich bezig met betaalde arbeid en wordt geen rekening gehouden met de onzichtbare, onbetaalde onmisbare bijdrage van de vrouwen, moeders echtgenotes en oma's, die de betaalde arbeid mogelijk maken.
Zij dragen met hun zeeën van tijd, kennis, zorg, vaardigheid, empathie, wederkerigheid en opvoeding bij aan het thuisfront van de werknemers. Zij doen de was, ruimen het huis op, doen de boodschappen maken het ontbijt, de lunch en koken zodat de werknemers weldoorvoed en fris gekleed aan hun dagtaak kunnen beginnen. Zij voeden en onderwijzen hun kinderen in de dingen die hen een waardevol lid maken van de samenleving. Zij bieden hun echtgenoot een luisterend oor en goede raad.
In de landen onder de Sahara waar de overheid faalt, lopen miljoenen vrouwen urenlang en dragen hun eigen lichaamsgewicht aan water, voedsel en sprokkelhout op hun hoofd en een baby op hun rug. Dat alles zonder ervoor betaald te krijgen.
Daar al dit werk van vrouwen onbetaald is. worden vrouwen ondergewaardeerd en uitgebuit. Dat resulteert weer in levenslange ongelijkheid, een lagere sociale status, minder kans op betaald werk, inkomsten en een ongelijke machtsbalans tussen mannen en vrouwen.
Adam Smith de grote econoom en auteur van The Wealth of the Nations, had zijn magnum opus nooit kunnen schrijven, als hij niet op zijn 43e, weer bij zijn moeder was ingetrokken. Zijn moedertje, die hem dagelijks een maal bereidde, de rommel achter hem opruimde en waarschijnlijk hem ook met wijze raad terzijde stond..
Een studie onder 14000 moeders in de VS in 2014, wees uit dat wanneer deze vrouwen op uurbasis betaald zouden worden, voor de vele tijd waarin zij rollen vervullen zoals huishoudster, verzorgster, mantelzorger, kinderoppas, opvoeder, schoonmaakster chauffeur, deze moeders, een jaarsalaris van $120.000,- moeten verdienen.
Zonder deze bijdrage van vrouwen zou de economie in elkaar storten.
Voor de vrouwen zelf, is het noodzakelijk dat zij zich realiseren, dat de participatiesamenleving, waarvan in de troonrede van 2013 voor het eerst gewag werd gemaakt, vooral op hun schouders terecht komt. Dit zal de vrouwen langzaam maar zeker uit betaald werk stoten. In 2015 melde het Centraal Bureau voor Statistiek dat er in twee jaar tijd 65.000 zorgbanen verdwenen. Banen die grotendeels door vrouwen verricht werden. Thans in 2018 is het aantal vacatures in de zorg en onderwijs tot recordhoogtes gestegen. Vacatures die niet ingevuld kunnen worden daar de vrouwen die eerst deze taak vervulden, verdrinken in hun "participatie taken."

De markt is krachtig dus pas deze wijs toe.
Raworth stelt dat een vrije markt niet bestaat. Denk maar aan importheffingen, BTW, verbod op wapenbezit, handel in drugs, de beurswaakhond, de NVWA(Nederlandse Voedsel en waren autoriteit).
Raworth wijst er echter ook op, dat de macht van de markt sterk is doordat de markt de samenleving efficiënt van voedsel, noodzakelijke diensten en goederen voorziet. De markt voorziet echter alleen in die goederen en diensten waarvoor betaald wordt en levert deze dingen uitsluitend aan degenen die kunnen betalen. Iedereen dient zich te realiseren dat, in de Nederlandse samenleving het grootste deel van het onderwijs, zorginstellingen, de wegen, politie, defensie en wetenschappelijk onderzoek niet door de markt wordt geleverd.
De markt floreert bovendien alleen doordat de wegen, havens, vliegvelden en andere infrastructuur, onderwijs, universiteiten en wetenschappelijk onderzoek dit mogelijk maken. Apple had bijvoorbeeld zijn iphone en ipad nooit kunnen maken wanneer er geen wetenschappelijk onderzoek van universiteiten aan voorafgegaan was. Hetzelfde kan gezegd worden voor de talloze patenten waar medicijn fabrikanten, miljarden aan verdienen. Of voor de grote molog Amazon die tegenwoordig een belangrijk deel van de handel in gebruiksgoederen en boeken controleert.
De samenleving en de aanhangers van de markt economie moeten zich bovendien realiseren dat de markt wijs gereguleerd moet worden. In de VS waar de markteconomie ver is doorgeschoten is de infrastructuur bijzonder slecht waardoor de markt aldaar uiteindelijk in zijn eigen staart zal bijten. In de voormalige Sovjet Unie en China waar de staat alles reguleerde en de markt uitgeschakeld was, bleken voortdurend tekorten aan gebruiksgoederen en zelfs aan voldoende voedsel.

Gemeenschappelijke voorzieningen zijn creatief dus gebruik en stimuleer hun kracht
De zee, de lucht de oerwouden, Antarctica en de Noordpool, behoren iedereen toe. Landen en gebieden hebben vanouds allerlei gemeenschappelijke voorzieningen. Gemeenschappelijk komt van het oude woord: meent of mient (gemene grond) Dat was een onverdeelde gemeenschappelijke weide waar iedereen die vee had, gebruik van maakte. Later zijn er allerlei gemeenschappelijk voorzieningen bijgekomen zoals. ministeries, provinciehuis, stadhuis, het gemeentehuis, het buurthuis, rechtbanken, politiekantoren, scholen, bibliotheken, wegen, spoorwegen, vliegvelden de post, de telefoonmaatschappij, ziekenfondsen, ziekenhuizen de post, telefoon, radio en tv, de energiemaatschappijen de waterbedrijven de scholen, het internet en e-mail.
Volgens de neoliberalen functioneren de gemeenschappelijk voorzieningen inefficiënt. Politicologe Elinor Ostrom won echter in 1970 een Nobelprijs omdat zij de voorwaarden omschreef voor het succesvol functioneren van gemeenschappelijke voorzieningen. Gemeenschappelijke voorzieningen met zelfbestuur en duidelijke, gezamenlijk tot stand gekomen regels en sancties, voor overtreders van die de regel, functioneren beter dan de overheid en de markt. Zeker wanneer wanneer het betreft het duurzaam onderhoud en het plukken van de vruchten. van de aarde. Via het Internet is het mogelijk gratis en goed onderwijs te genieten en gebruik te maken van gratis software die belangeloos door deskundigen wordt ontwikkeld.
Een gemeenschappelijke voorziening waarvoor alle leden van de gemeenschap verantwoording dragen, verandert voortdurend omdat de leden, wanneer dingen niet goed gaan de verantwoordelijkheid en de mogelijkheid hebben, de voorziening aan te passen en de volgende keer niet dezelfde fout te maken.

De staat is essentieel dus maak de staat verantwoordelijk
In tegenstelling tot de neoliberale economen vindt Raworth dat de staat dient te voorzien in publieke goederen die voor iedereen beschikbaar zijn en niet alleen voor degene die betaalt. Bijvoorbeeld: onderwijs, gezondheidszorg, het wegennet en straatverlichting. Ten tweede dient de staat het mogelijk moeten maken dat ouders zorgverlof opnemen voor de kinderen en hun ouders. Ten derde dient de staat te voorkomen, dat het gemeenschappelijk bezit wordt aangetast door het bedrijfsleven. Ten vierde dient de staat de macht van de markt in te perken. De staat kan de markt inbedden in instituties en regels die de biodiversiteit beschermen en voorkomen dat giftige stoffen in het milieu komen. Ook kan en dient de staat de rechten van de arbeiders te beschermen.
De staat is niet gebonden aan de financiële risico’s die met onderzoek gepaard gaan. Immers de basisresearch die achter de smartphone schuilgaat komt grotendeels uit de onderzoekslaboratoria van de universiteiten. Zonder deze onderzoeksresultaten had Apple de smartphone niet kunnen ontwikkelen. Hetzelfde geldt voor veel medicijnen van de farmaceutische industrie. In de toekomst zal de staat veel moeten investeren in hernieuwbare energie.
De staat is in staat risico's van investeren te nemen en kan bovendien investeren in dingen die voor het bedrijfsleven te groot zijn, zoals wegen, een deltaplan en, windparken. De staat kan investeren in zaken waar het bedrijfsleven niet geïnteresseerd is, zoals bijvoorbeeld het ontwikkelen van medicijnen voor zeldzame aandoeningen.
Wanneer de democratisch principes geborgd zijn door terugkerende verkiezingen van volksvertegenwoordigers en regering. Bij belangrijke dringende kan en dient het volk een stem gegeven worden door referenda. Met deze democratische principes, zal de staat niet snel ontaarden in autoritair handelen en tirannie. Dat risico is bij het bedrijfsleven veel groter.

Financiën zijn een dienst dus laat financiën dienstbaar zijn aan de maatschappij>
Zoals wij sinds 2008 weten, hebben de banken door eindeloze kredieten te verschaffen, geld geschapen waar geen waarde tegenover staat. Geld dient dus niet meer geschapen te worden door de bank maar door de staat en de gemeenschapsvoorzieningen.

Het bedrijfsleven is innovatief dus geef het een doel
Geholpen door de markt kan het bedrijfsleven zeer effectief zijn in het introduceren van technologische verbeteringen en het zuinig omgaan met materialen en geld. Dit mag door uitzuiging niet ten koste gaan van de arbeiders in de fabrieken, het winkelpersoneel de taxichauffeurs en het hotel personeel. Er dienen geen extreme verschillen te bestaan in beloning zoals dat de baas 200 keer meer verdient dan zijn werknemer. Niet alleen vakbonden kunnen dit oplossen. Maak werknemers mede eigenaar van het bedrijf.

Bij handel snijdt het mes aan twee kanten dus maak handel eerlijk
Door een ongelijke verdeling van macht en rijkdom tussen de landen en bedrijven is gebleken dat het mes van de handel niet van twee kanten snijdt en dat beide deelnemers aan een transactie geen gelijkelijk voordeel behalen. Dit dient voorkomen te worden door landen hierover te laten onderhandelen en afspraken te maken.

Macht doordrenkt alles dus controleer misbruik
Wie bepaalt wat er in de economie gebeurt? Het is duidelijk dat de macht van de multinationals en miljardairs enorm is. Bovendien neemt hun macht toe. Wanneer je bedenkt dat sinds 2005 alleen in de VS, de olie-industrie meer dan 1,7 miljard dollar heeft uitgegeven aan lobby en dat er tussen 2012 en 2013 520 van de 560 vergaderingen in de EU over handelsverdragen, bijgewoond werden door lobyisten, dan weet je wel hoe laat het is. De balans van de macht zal meer moeten doorslaan naar de burgers.

Wanneer wij het podium van de 21e eeuw overzien..

De markt economie en de groei van het BNP staan niet meer alleen op het podium van de economen van de 21e eeuw.
De econoom van de 21e eeuw dient rekening te houden met een totaal plaatje. Hij dient rekening te houden met verdeling van macht, welvaart, welzijn, financiën, handel, bedrijven, over de markt, gemeenschappelijke voorzieningen, de staat, de huishoudens(mannen, vrouwen en kinderen) en de aarde.

Literatuur:

Raworth, Kate, Doughnut Economics, Seven Ways to Think Like a 21-st Century Economist. Random houseBusiness Books, London, (2017)

Inhoud:

Inleiding en samenvatting Doughnut Economics
1. Verander het doel van economie
2. Kijk naar het volledige plaatje
3. Koester de menselijke aard
4. Doorgrond systemen
5. Hoe verdeel je welvaart?
6. Maak alleen wat je kunt hergebruiken
7. Agnostisch over groei
8. Donut economie kan de mens en de aarde redden